Over 7 vinkjes
De vertaling van de visie LandInZicht naar de praktijk: 7 vinkjes voor regeneratieve landbouw, waar elke grondgebonden boer in Nederland naar toe kan werken. We ondersteunen akkerbouwers en veehouders met € 1.000/ha (maximaal 30ha per bedrijf) en kennis en advies voor maximaal 10 jaar om de omslag te kunnen maken naar een natuurinclusieve, regeneratieve werkwijze.
Wat betekent dit voor de boeren?
De opzet van het 7-vinkjesproject
In mei 2025 zijn we met de eerste boeren van start gegaan. De opzet van het project is simpel: de deelnemers krijgen € 1.000 per hectare om 7 vinkjes te gaan behalen. Om meer boeren de kans te geven mee te doen kan elke boer maximaal 30 hectare inzetten (dus niet elke boer doet met zijn/haar hele areaal mee). Het project heeft een looptijd van maximaal 10 jaar, in deze tijd moeten we dus samen op zoek naar een nieuwe bedrijfsbalans zodat de boeren daarna op eigen houtje een (financieel) gezond bedrijf kunnen voortzetten.
Aan de slag!
Na de startbijeenkomst krijgen de boeren een half jaar de tijd om een Plan van Aanpak te schrijven voor de transitie van hun bedrijf. Hierin beschrijven zij welke maatregelen ze willen nemen, welk vinkje wanneer kan worden afgevinkt en wat ze met de € 1.000 per hectare jaarlijks gaan doen. Ze bepalen dus zelf hoe ze aan de vinkjes gaan voldoen en daarmee blijft de autonomie bij de boer, die zijn/haar bedrijf en bodem het beste kent.
De klankbordgroep beoordeelt of de plannen realistisch en haalbaar zijn. Elk najaar evalueren we samen of de voortgang volgens plan gaat en of er eventueel nog ondersteuning nodig is. Is er iets niet gelukt door onvoorziene omstandigheden zoals extreem weer, of wil de boer iets in zijn plannen wijzigen door voortschrijdend inzicht? Dan kan dat gewoon. Geen ingewikkelde administratie en steeds veranderende regelgeving, maar 7 heldere win-win maatregelen en meer onderling vertrouwen. Daar plukt iedereen de vruchten van!
Waarom € 1.000 per hectare?
De hedendaagse agrariër met koeien of gangbare akkerbouwproducten hield de afgelopen 15 jaar netto gemiddeld €1.000 per hectare over, en daarvan moet dan nog de eigen beloning voor het boerengezin (OAJE) betaald worden. Van die € 1.000 kwam tot wel €400 uit de EU-pot voor het landbouwbeleid (GLB). Bij 60 hectare levert dat dus € 60.000 op. Voor 2 mensen zou dat dus € 30.000 per persoon zijn voor hun nog onbetaalde uren (Landinzicht, H7)
Stel dat de samenleving de boer vraagt om duurzamer te gaan boeren conform het gepresenteerde scenario – dus op een natuurinclusieve, grondgebonden en dierwaardige manier – dan levert dat voor de maatschappij aanzienlijk lagere maatschappelijke kosten op:
- veel minder uitstoot van broeikasgassen;
- veel minder stikstofuitstoot;
- meer biodiversiteit;
- gezondere bodem en betere waterkwaliteit;
- lagere milieukosten
- lagere kosten voor de gezondheidszorg.
Alles bij elkaar kunnen de maatschappelijke baten oplopen tot €12 miljard (RIVM) aan vermeden zorg- en milieukosten (of €46 miljard volgens PBL of FAO).
Stel nou dat we een klein deel van die €12 miljard aan kostenbesparing gebruiken worden om de boeren te belonen voor hun taken als ecosysteembeheerder. Voor een succesvolle transitie wordt de boer van de toekomst gevraagd om een rol te spelen als ecosysteembeheerder en die rol wordt ondersteund en gefinancierd. Een gezonde boerderij is dan een bloeiend ecosysteem met gezonde nutriëntenkringlopen, een gezonde bodem en een hoge biodiversiteit. Het is ook een florerend bedrijf dat een goed leven en eerlijke werkomstandigheden biedt aan degenen die erop werken en dat bijdraagt aan een sterke lokale en regionale economie.
Stel dat je ernaar zou streven om de boer €2.000 per hectare te laten verdienen, dus €60.000 per oaje in plaats van €30.000 (het modaal inkomen in 2023 in Nederland is ongeveer €50.000). Dat zou kunnen via 2 wegen:
- De boer belonen voor zijn ambacht als natuurinclusieve grondgebonden boer, ook wel ecosysteembeheerder genoemd, tot zo’n €1.000 per hectare. Daarbij maken we geen onderscheid tussen landbouw- en natuurgronden in beheer bij boeren. Alle gronden zien we als natuurinclusieve cultuurgrond. Dit past bij het concept ‘de boer als ecosysteembeheerder’. Bedrijven die gecertifieerd duurzaam produceren, krijgen een standaard beloning van €1.000 per hectare. Dat kost de overheid maximaal €1,8 miljard per jaar aangezien we 1,8 miljoen hectare landbouwgrond hebben. Dat is een slimme investering als maatschappij, als je weet dat je er op termijn vele miljarden mee kunt besparen.
- De boer kan vervolgens zelf via de markt met de producten die hij maakt nog eens €1.000 per hectare proberen bij te verdienen. Voor een deel verdienen boeren al €1.000 per hectare met hun producten, en sommigen ook veel meer. Er zijn vele initiatieven die boeren helpen om hun verdiensten omhoog te brengen. Dit kan onder meer via de ‘korte keten’, waarbij de supermarkt ertussenuit wordt gehaald, of via coöperaties of andere nieuwe vormen van samenwerking.
In onze visie LandInZicht worden meer mogelijkheden uitgewerkt om boeren beter te belonen.
Met de ecoregeling is er al een programma dat zich qua contouren leent voor verdere uitwerking van een uitvoerig en grootser beloningssysteem voor ecosysteemdiensten. In totaal is er dus al maximaal € 600 per hectare aan subsidies beschikbaar in 2023. De € 1.000 per hectare in dit voorstel vergt maximaal € 1,8 miljard extra. Als Brussel blijft bijdragen, kan dat nog veel minder zijn. Daarnaast zal niet elke boer of tuinder meedoen, dus meer dan € 1,5 miljard per jaar zal het niet kosten, terwijl het op termijn wel jaarlijks € 12 miljard oplevert. Daar staan grote bijdragen aan ecosysteemdiensten, biodiversiteit, emissiereductie en natuurbehoud tegenover.
Het rapport van Urgenda
Grond voor een vruchtbaar gesprek
Hoe zou een duurzaam Nederlands landbouw- en voedselsysteem eruit kunnen zien? We ontwikkelden een kwantitatief toekomstscenario voor 2030-2035 met behulp van het Agri-food-nature Transition Model (ATM) en gaven het de naam landinzicht: grond voor een vruchtbaar gesprek.
In Landinzicht laten we zien dat als we gezonder gaan eten (minder bewerkte producten, meer groenten en fruit en met 1/3 dierlijke eiwitten en 2/3 plantaardige eiwitten), dat we alle benodigde voedingsstoffen voor ons en voor de dieren van Nederlandse bodem kunnen telen. Tegelijkertijd kunnen we maatschappelijke doelen op gebied van water, natuur en klimaat halen. Er is ruimte genoeg om daarbovenop 200.000 hectare veenweidegebied vrij te spelen voor natuur of natte teelten en om zo’n 80.000 huizen per jaar van biobased materiaal (stro, hennep, miscanthus) te bouwen. Bij bovenstaande keuzes is er geen landbouwgrond in Nederland meer over om grondstoffen te telen voor biobased chemie, transport, energie of kleding. Dat betekent dat we keuzes moeten maken over hoe we onze landbouwgronden inzetten, want niet alles kan. We hopen dat Landinzicht voldoende inzicht geeft om een goed gesprek te voeren op basis van feiten en cijfers.
» Video ‘Landinzicht’ samengevat in 7 minuten, inclusief oplossingen
» Video ‘Landinzicht’ met beelden uit de hedendaagse praktijk
» Wilt u een exemplaar ontvangen? Bestel hier gratis of download hier.
De 7 vinkjes
7 heldere doelen waar elke grondgebonden boer naartoe kan werken, op zijn of haar eigen manier.
De nieuwste rapporten
Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing
Testrapport
LandInZicht in de praktijk: 7 vinkjes
15 akkerbouwers en veehouders gaan de komende jaren met onze ondersteuning en € 1.000/ha toewerken naar het behalen van de 7 vinkjes. Wat betekent dit voor hun bedrijf, wat voor maatregelen nemen ze en wat kun je als boer hiervan leren? Volg het hier.
